Có thật là “thần dược”?
Theo tìm hiều, vào đầu năm 2011 là thời điểm mà cây Xáo tam phân được biết đến rộng rãi. Từ thông tin một bệnh nhân ở Ninh Vân, Khánh Hòa mắc bệnh ung thư gan sau thời gian dài điều trị và được bệnh viện trả về, tưởng chừng tuyệt vọng nhưng gia đình vẫn tìm cách chạy chữa, được người dân chỉ dùng cây Xáo tam phân sắc nước uống và sau một thời gian bệnh nhân này đã nhanh chóng khỏi bệnh. Tiếng lành đồn xa, chẳng bao lâu thông tin này nhanh chóng được lan rộng và nhiều người đã đi tìm Xáo tam phân để mua về trị bệnh, từ đó vùng Ninh Vân, Khánh hòa trở thành “căn cứ” của Xáo tam phân, mọi người đặt tên cho loại cây này là cây thần dược, cây tiên dược. Trước đó, đồng bào Chăm chuyên làm thuốc nam nơi đây đã gọi Xáo tam phân là cây thần dược.
Cùng với lời đồn và truyền nhau, người dân tứ phương kéo đến đây tìm mua Xáo tam phân dẫn đến việc trong một thời gian ngắn loại cây này bị khai thác cạn kiệt. Trước sự việc này cũng như để xác định thành phần hóa học và độc tố trong cây Xáo Tam Phân một cách khoa học, sớm đưa ra khuyến cáo cho người dân được chính xác đầy đủ nhất.
Ngày 24.09.2012 Sở y tế Khánh Hòa đã gửi công văn số 1885/SYT - NDV và mẫu xáo tam phân khai thác ở Khánh Hòa ra viện dược liệu nhờ xác minh. Đến ngày 14.11.2012, Viện dược liệu trả lời Sở Y tế Khánh Hòa với công văn số 539/VDL-QL KHĐT cùng nội dung kết quả nghiên cứu cây Xáo tam phân. Nội dung công văn đã ghi rõ, sơ bộ ban đầu đã xác định thành phần hóa học, tác dụng sinh học và độc tính cấp của mẫu cây Xáo tam phân được lấy ở Khánh Hòa. Từ đó, Viện dược liệu kết luận rằng Xáo tam phân được lấy ở Khánh Hòa có các thành phần: Flavonoid, saponin, alkaloid và chủ yếu là courmarin và triterpenoid. Các thí nghiệm cho thấy Xáo tam phân có tác dụng ức chế tốt viêm gan cấp ở thí nghiệm trên chuột nhắt trắng, có tác dụng độc đối với 5 dòng tế bào ung thư: Ung thư gan Hep-G2, ung thư đại tràng HTC116, ung thư vú MDA MB231, ung thư buồng trứng OVCAR-8 và ung thư cổ tử cung Hela (mạnh nhất với ung thư gan Hep-G2 và ung thư cổ tử cung). Với độc tính thấp, Xáo tam phân khá an toàn khi sử dụng.
